هر آنچه باید در خصوص قانون ترک کار بدانید
به منظور پایان بخشیدن به قراردادهای کاری، لازم است تا قانون ترک کار و مقررات موجود در این خصوص مورد توجه قرار گیرد. بدان معنا که چنانچه کارگری قصد پایان دادن زودتر از موعد قرارداد کاری را داشته باشد، بایستی زودتر کارفرما را از تصمیم خود مطلع سازد و نسبت به ارائه نامه استعفای خود نیز اقدام نماید. حال در شرایطی که کارگر به صورت ناگهانی و نیز بدون اطلاع انصراف خود را از ادامه همکاری اعلام نماید، بدین معنا است که نسبت به ترک کار اقدام نموده و بایستی منتظر پیامدهای ناشی از آن باشد. در همین راستا قصد داریم در ادامه این مطلب به بررسی قانون ترک کار و هر آنچه باید در رابطه با آن بدانید بپردازیم.
منظور از ترک کار چیست؟
مادامی که کارگر بدون تنظیم نامه استعفا از ادامه همکاری با شرکت و کارفرما اقدام کند، به معنای ترک کار است. یعنی اینکه کارگر به صورت یک جانبه و به شکلی کاملا غیر قانونی، نسبت به فسخ قرارداد کاری اقدام نموده است. اگر چه در قانون کار در خصوص ترک کار به صورت صریح صحبتی به میان نیامده است، لیکن می‌توان در ماده ۲۵ قانون کار به قانون فسخ یک طرفه قرارداد اشاره داشت. بر اساس این ماده قانونی «هر گاه قرارداد کار برای مدت موقت و یا برای انجام کار معین، منعقد شده باشد هیچ یک از طرفین به تنهایی حق فسخ آن را ندارد. تبصره – رسیدگی به اختلافات ناشی از نوع این قراردادها در صلاحیت هیات‌های تشخیص و حل اختلاف است.»
بنابراین با در نظر گرفتن این ماده قانونی می‌توان چنین بیان داشت که ترک کار و فسخ قرارداد کاری به صورت یک جانبه، عملی غیر قانونی محسوب می‌شود. کارفرما حق دارد در این شرایط از کارگر خود به هیات‌های تشخیص و حل اختلاف به دلیل ترک کار شکایت کند. پیشتر گفته شد که در قانون کار در رابطه با ترک کار چیزی بیان نشده است، ولی در بند اول دستورالعمل شماره ۱۷ روابط کار چنین عنوان شده است که «ترک کار به معنای فسخ یک طرفه قرارداد از سوی کارگر بدون مجوز قانونی است. جهت محقق شدن ترک کار، کارگر بایستی قصد و نیت چنین عمل حقوقی را داشته باشد؛ از این رو چنانچه قصد و نیت فسخ قرارداد وجود نداشته باشد، عمل انجام شده (عدم حضور در کارگاه) ترک کار محسوب نمی‌گردد.»
مراحل قانونی و اصولی ترک کار
کارگر و کارفرما به موجب ماده 25 قانون ترک کار پس از امضای قرارداد امکان فسخ یک طرفه قرارداد را نخواهند داشت. بدین معنا که همان‌گونه که کارفرما حق نقض مفاد قرارداد را ندارد و نمی‌تواند حقوق کارگر را پرداخت نکند، کارگر هم حق اینکه به طور ناگهانی قطع همکاری کند را ندارد. زمانی که کارگر تصمیم به ترک کار دارد لازم است نکات مهمی را مورد توجه قرار دهد و به منظور قانونی بودن ترک کار بایستی یک سری مراحل را سپری کند. این مراحل عبارت است از:
-
کارگر باید ۲ الی ۴ هفته زودتر از قطع همکاری، نامه استعفای خود را به کارفرما ارائه دهد. تا کارفرما نسبت به جذب نیروی جدید اقدام نموده و فرصت کافی داشته باشد.
-
کارگر می‌بایست با یک نامه رسمی و به طور کتبی استعفای خویش را به همراه دلیل منطقی به کارفرما ارائه دهد. تا کارفرما از تصمیم وی مطلع گردد.
-
لازم است این نکته را در نظر داشته باشید که استعفا بر حسب قوانین داخلی شرکت باشد، زیرا هر شرکت پیرو قوانین مختص خود است.
-
به موجب قانون کار، در صورتی که کارگر 15 روز پس از اعلام استعفای خویش پشیمان گردد، حق پس گرفتن استعفای خود را خواهد داشت و می‌تواند دوباره مشغول به کار گردد.
قوانین ترک محل کار
ماده 21 قانون کار، اصلی‌ترین و مهم‌ترین چیزی است که به موضوع قانون ترک کار پرداخته است. به موجب این ماده شرایطی که بر اساس آن قراردادهای کاری خاتمه پیدا می‌کنند هنگامی است که کارگر:
-
فوت کند.
-
بازنشسته شود.
-
از کار افتاده شود.
-
استعفا دهد.
البته در موارد زیر نیز قرارداد خاتمه خواهد یافت:
-
در صورتی که مدت زمان قرارداد کار پایان یابد و قرارداد به شکل صریح یا ضمنی تمدید نگردد.
-
پایان کار در قراردادهایی که به منظور انجام کار معینی منعقد گردیده باشند.
تفاوت ترک کار و غیبت کاری
هنگامی که کارگر یک یا چند روز در محل کار خود حضور نیابد، به معنای ترک کار و قطع همکاری او نیست. بعضا افراد به علت ابتلا به بیماری سخت و یا سایر مشکلات قادر به حضور در محل کار خود نخواهند بود. در چنین شرایطی نمی‌توان که عمل ترک کار از جانب وی صورت گرفته است و این حضور نیافتن به نوعی غیبت کاری محسوب می‌گردد. در خصوص تفاوت ترک کار و غیبت کاری بایستی به بند ۳ دستورالعمل شماره ۱۷ روابط کار نیز اشاره داشت. به موجب بند مذکور «در قانون ترک کار تفاوت غیبت با ترک کار این‌گونه است که در غیبت نیت فسخ قرارداد وجود ندارد.
از این رو با توجه به مدت عدم حضور در محل کار، نمی‌توان معیار مشخصی ارائه داشت، چرا که ممکن است عدم حضور در محل کار به مدت یک یا کمتر از یک روز به نیت ترک کار باشد، ولی حتی ۱۰ روز یا بیشتر عدم حضور در محل کار، غیبت محسوب شده و کارگر نیت فسخ یک طرفه قرارداد را نداشته باشد. با این حال هر چه مدت حضور نیافتن در محل کار بیشتر باشد، امکان دارد ظاهر، اماره و قرینه‌ای همراه با قرائن دیگر بر ترک کار محسوب گردد.»
تسویه حساب با کارگر در شرایط ترک کار چگونه است؟
این سوال ذهن اکثریت افراد را درگیر می‌کند که چنانچه کارگر به طور ناگهانی از ادامه همکاری انصراف دهد و کار خود را ترک کند، تکلیف حق و حقوق وی چه می‌شود؟ در این خصوص بایستی مجدد به دستورالعمل شماره ۱۷ روابط کار و امور اجتماعی و همچنین به بند ۵ آن مراجعه نماییم. بر اساس این بند «در صورتی که کارگر از قرارداد کار برای یک مدت موقت برخوردار باشد و از ادامه همکاری منصرف و اقدام به ترک کار نماید؛ چنانچه مزایای پایان کار قراردادهای پیشین را به هنگام اتمام هر قرارداد اخذ نموده باشد و یا آن پاداش و مزایا به حساب وی واریز شده باشد، تنها دستمزد اتمام کار آخرین قرارداد به او تعلق نخواهد گرفت؛ از این رو در صورتی که قراردادهای پیشین با کارگر تسویه نشده باشد، مستحق دستمزد پایان کار مجموع مدت کارکرد خود نخواهد بود.»
مهلت اعلام ترک کار توسط کارگر
بر اساس قانون ترک کار بایستی هر کارگر ۳۰ روز پیش از ترک کار، به صورت کتبی استعفای خود را به کارفرما تقدیم نماید. پس از این ۳۰ روز، کارفرما به هیچ وجه حق ندارد شما را در محل کار نگه داشته و در صورتی که اصرار یا اجباری در میان باشد، غیرقانونی خواهد بود.
لازم به ذکر است که برخی از شرکت‌ها و کارفرمایان قوانین داخلی مختص به خود را دارند. ممکن است قانون کار شما را ملزم به اطلاع ۳۰ روزه بکند، ولی احتمال دارد در قرارداد شما بندی وجود داشته باشد که بر اساس آن بایستی مدت بیشتری را در محل کار خود بمانید و یا حتی به آموزش نیروی جدید کمک کنید. بهتر است از همان ابتدای همکاری در زمان امضای قرارداد کلیه بندهای استعفا را به دقت تمام مطالعه کنید و چنانچه با متن قانون کار مغایرتی وجود داشت، در خصوص آن‌ها از کارفرمای خود سوال کنید.
عواقب ترک کار چیست؟
در خصوص قانون ترک کار و عواقب آن، لازم است ابتدا به نوع قرارداد کاری میان کارگر و کارفرما اشاره داشته باشیم. قرارداد کاری هم به شکل شفاهی و هم به صورت کتبی تنظیم می‌گردد. لازم است بدانید که قراردادهای کتبی دارای ضمانت اجرایی بیشتری بوده و از اعتبار بیشتری برخوردار هستند. زیرا در شرایطی که بین کارگر و کارفرما مشکل و اختلافی صورت گیرد، هر دو طرف این امکان را خواهند داشت تا با استناد به قرارداد کاری از طرف مقابل خود شکایت کنند. در حالی که قراردادهایی که به صورت شفاهی میان طرفین منعقد می‌شود، به علت کتبی نبودن تعهدات، احقاق حق دچار مشکل خواهد شد. در شرایطی که کارگر بنا به هر دلیلی تصمیم به قطع ادامه همکاری داشته باشد، باعث می‌شود تا کارفرما دچار ضرر و زیان گردد.
در این شرایط کارفرما حق دارد به علت خسارت و ضررهای وارده توسط کارگر به دلیل ترک کار، از وی شکایت کند. در صورتی که قرارداد کاری به صورت کتبی منعقد گردیده باشد، در قانون ترک کار کارگر مقصر شناخته شده و بایستی نسبت به جبران خسارت اقدامات لازم را به عمل آورد. ولی چنانچه قرارداد از نوع شفاهی باشد، کارفرما بایستی ابتدا به اثبات رابطه کارگر و کارفرمایی خود پرداخته و بعد از وی شکایت کند. کارفرما جهت شکایت از کارگر به علت ترک کار، لازم است تا مراحل زیر را سپری کند:
-
بایستی کارفرما در ابتدا اسناد و مدارکی که اثبات کننده رابطه کارگر و کارفرما است را گرد آوری نماید.
-
سپس لازم است تا به اداره کار مراجعه نموده و نسبت به تنظیم یک شکواییه اقدام کند.
-
پس از آن شکایت در هیئت تشخیص توسط کارشناسان مربوطه مطرح می‌شود و در رابطه با ایجاد توافق میان دو طرف اقداماتی صورت می‌پذیرد.
-
در پایان هم در صورت به توافق نرسیدن، رای برای کارگر صادر می‌گردد.
ترک کار چه آثار مالی در پی دارد؟
ترک کار علاوه بر آنکه آثار منفی اعتباری برای کارگر به همراه دارد، آثار مالی نیز در پی خواهد داشت. به این ترتیب که مشکلاتی در محاسبه سابقه کار (سنوات) و بیمه بیکاری به وجود خواهد آمد. با توجه به نوع قرارداد جرایم ترک کار به شرح زیر است:
-
قرارداد کار دائمی: کارگر در صورت ترک کار از مزایای پایان کار تحت عنوان حق سنوات محروم خواهد بود.
-
قرارداد کار موقتی: در صورتی که کارگر حق بیمه سنوات پیشین خود را دریافت کرده باشد، فقط سنوات سال جاری به وی تعلق نمی‌گیرد. در غیر این حالت اگر که قراردادهای پیشین با کارگر تسویه نشده باشد، از مزایای پایان کار مجموع مدت کارکرد خود بهره مند نمی‌گردد.
همانطور که می‌دانیم اغلب تحت شرایطی ترک کار انجام می‌پذیرد که کارگر از شرایط کاری فعلی خود راضی نبوده و یا با مشکلی مواجه می‌گردد. گفته شد که ترک کار بدون ارائه نامه استعفا یا اطلاع قبلی برای کارگر پیامد قانونی در پی خواهد داشت، از این رو آشنایی با قانون ترک کار و نکات مهم مرتبط با آن کمک می‌کند تا در روند استعفا و ترک کار با مشکل مواجه نشوید. در صورتی که در این خصوص سوالی دارید می‌توانید مشاوره حقوقی متنی دریافت کنید.
